Achter de (slechts) twee bedieningsknoppen zitten behoorlijk complexe mechanische constructies van kroonwieltjes, snaren, loopwielen en hefboompjes.
Waarom dat zo bedacht is ontgaat me. Maar het werkt wel.
Het toestel heeft drie banden en twee voorkeur zenders die afgeregeld zijn op Nederland progr 1 en progr 2
Elke knop heeft een dubbele functie: rechter knop voor afstemming, bandkeuze en voorkeurzenders, linkerknop regelt volume en vier toonkeuzes.
Ook het 'afstemoog' is apart: een langwerpig neonbuisje wat oranje oplicht met een lengte die afhangt van de signaal sterkte.
|
|
Alvorens de houtwormbehandeling te geven moet de kast worden afgebeten (middeltje van Alabastine uit de lokale Multimate). Dit ging moeizaam; na twee keer nog steeds restanten van een stroperige bijna zwarte laag. Na de derde beurt is de kast schoon en kan hij een keer geschuurd worden. Bij de bouwmarkt een ½ liter spuitbus houtworm bestrijdingsmiddel gehaald en daarmee de kast behandeld. Vervolgens alle gaatjes dicht gestopt met kneedbaar hout. Daarna de kast net zo lang opgeschuurd tot hij mooi glad was. Tussentijds nog een paar keer wat vergeten gaatjes bijgevuld.
De kast was oorspronkelijk gelakt in een donkerbruine kleur. Wat eerst een paar biesjes aan de bovenzijde leken blijken de lichte laagjes van het multiplex van de kast te zijn daar waar bovenzijde en zijkanten samen komen. Met een donkerbruine iets verdunde lak de kast 4x behandeld met tussentijds schuren. De afstemschaal voorzichtig afgewassen. Geleidestang voor de wijzer opgeschuurd en de houders ontvet. Overige onderdelen van de schaal en houder stofvrij gemaakt. Achtergrondscherm van de zenderschaal opnieuw behandeld met schoolbordenzwart. Wijzer en wijzerhouder gelakt met een crème kleurige verf. Spoelbussen, trafo, elco’s en de mechanische bewegende delen schoongemaakt en ontvet.
Direct achter elk van de bedieningsknoppen zat een zwaar vervuild rechthoekig transparant plaatje met opschriften als Volume, Afstemming enz.
Geprobeerd om die schoon te maken. Dit ging fout; het schoonmaakmiddel tastte de kleur van die plaatjes erg drastisch aan.
Ook de opschriften kwamen er niet zonder schade af.
Van dun acryl nieuwe plaatjes gemaakt en met Publisher een bestandje gecreëerd met daarop de opschriften in donkerbruin (lettertype Lucida Sans 11 punts, vet). Hier een jpg met gespiegelde afbeelding van gemaakt; afgedrukt op transparant fotopapier en op de achterzijde van de nieuwe plaatjes geplakt. Dit zorgt dat de tekstopdruk niet beschadigd kan worden door aanraking.
Al het goudkleurige sierwerk ontvet en daarna opgeschuurd met heel fijn schuurpapier. Dit lukt; praktisch alle uitslag en vlekken zijn verdwenen. De smalle verdiepte delen (randjes en de belettering ERRES) met een tandenborstel en JIF bewerkt. Daarna opgepoetst met Brasso; als nieuw weer.
Het luidsprekerdoek was nogal vervuil en aangetast. Voorzichtig gespoeld en getracht aan de achterzijde te verstevigen met vlizodoek. Na het spoelen was het er aardig op vooruitgegaan maar nog niet echt fraai. Het verstevigen is mislukt. De lijm van het vlizo wilde niet houden. Toen het doek begon te rafelen gestopt met schoonmaken en met houtlijm terug geplakt op het klankbord. Misschien dat ik later alsnog besluit om er een nieuw doek in te zetten maar voorlopig laat ik het zo.
De voedingsunit (trafo, spanningskiezer, netentree, schakelaar en gelijkrichterbuis) als geheel losgeschroefd.
Terug vastzetten blijkt later heel lastig omdat de bouten aan de onderzijde moeilijk te bereiken waren.
Er is heel veel bedrading met verpulverde isolatie. Alvorens de spanning aan te sluiten uit veiligheidsoverwegingen een deel
(in afwachting van isolatie sleeve) vervangen door soepel snoer.
Het chassis provisorisch voor zover ik er bij kon van roest en vuil ontdaan. Na schoonmaken en ontvetten van de mechanische onderdelen van de schaalaandrijving het gebroken staalkabeltje vernieuwd.
Zodra zo’n kabeltje breekt gaan de andere twee ook aan de haal. Een lastige klus om ze dan alle drie weer netje op spanning te krijgen.
De uitleg hierna is nogal complex en denkelijk moeilijk te volgen. Zie ook de drie foto's van het inwendige voor de restauratie hiervoor. Wellicht helpt dat.
Er is maar één knop voor afstemming en bereikkeuze. Middels een paar kroonwieltjes wordt door in- of uittrekken van de knop gekozen tussen afstemmen en bereik.
Mechanisch is de radio nogal gecompliceerd. De aandrijving voor de afstemcondensator en zenderwijzer bestaat uit drie afzonderlijke staaldraadjes, twee dubbele kabeltrommeltjes, een schaalkoord en drie loopwieltjes.
Eén staalkabeltje loopt horizontaal tussen de twee trommels. Daar zit de wijzer aan vast. Dit kabeltje rolt af van de ene trommel en windt tegelijk op op de andere.
Om dat strak te zetten moet je de varco indraaien en dan beide trommels vastklemmen zodat ze niet meer kunnen draaien. Vervolgens één einde van het kabeltje vast solderen aan de ene trommel;
strak trekken naar de andere; vier keer om die trommel wikkelen en dan solderen. Daarna moeten de trommels gefixeerd blijven anders rolt de kabel weer af.
De twee andere staalkabels zitten beide met een veertje vast in het wiel op de afstem condensator. Ze lopen vervolgens resp. links en rechts om het wiel naar de trommels waar ook de afstemsnaar op zit.
Bij die kabels wordt de ene een paar keer om de trommel gewikkeld en vast gesoldeerd en de tweede rechtstreeks op de andere trommel gesoldeerd.
Tot slot wordt loopt er om het wiel nog een koord naar de as waar de afstemknop op zit. Als je nu de fixatie van de trommels los maakt blijven alle snaren strak gespannen.
Draaien aan de afstemknop zorgt dat het wiel en varco door de beweging van het koord gaan draaien. Daardoor wordt één van de staalkabels aangetrokken en rolt af van de ene trommel terwijl tegelijk automatisch de andere kabel gevierd wordt en oprolt op de andere trommel.
Tussen beide trommels zit de derde staaldraad die eveneens oprolt op de ene en afrolt van de andere trommel. Zie het als een serieschakeling van drie staaldraadjes waarvan het ene uiteinde verbonden is met het andere.
Tijdens het weer op spanning brengen brak er nog een tweede draadje. Daar had ik geen vervanger meer voor. Het forum bracht uitkomst.
Het werd nog even spannend: één van de staaldraden liep van het wieltje af toen het chassis al in de kast zat en de radio even proef draaide.
Dit draadje liep vlak achter de aansluitpennen van de gelijkrichtbuis. Er ontstond sluiting; het geluid viel weg en er was rook… Gelukkig viel de schade mee. Er was niets kapot.
Ik ben geen werktuigbouwer maar het lijkt me een nodeloos complexe oplossing.
De bereikkeuze gaat met een vijfstanden schakelaar: KG - MG – LG - Voorkeurzender-1 (Ned 1, 301 meter) - Voorkeurzender-2 (Ned 2, 414 meter).
Bij de voorkeurzenders gaat de varco er uit en worden vaste condensatoren (met parallel trimmer) ingeschakeld. Hier is ooit iets misgegaan:
de trimmers voor progr 2 staan helemaal uitgedraaid. De vaste condensator van 220pF is blijkbaar te groot.
Bij Progr 1 meet ik een capaciteit van 212 pF (dat kan kloppen: vaste C van 91 en trimmer 0-30 die ongeveer halfweg staat). Voor 301 meter geeft dat een spoelwaarde van 230uH.
Voor Progr 2 zie ik 223pF (klopt: vaste C van 220 en uitgedraaide trimmer van 3-30).Daarmee kom je inderdaad op die 414 meter uit.
Lijkt me dat daar iets fout is gegaan in de ontwerpfase.
Links van de zenderschaal zit een metalen schuifje met daarin 3 pijlvormige openingen. Het schuifje wordt bediend door een bowdenkabel die aan de bereikschakelaar zit. Draaien aan de schakelaar verplaatst het schuifje zodanig dat de pijl naast de gekozen band wordt verlicht.
Maar bij doordraaien van de schakelaar naar de voorkeurstations komt het bowdenkabeltje los en koppelt er een tweede bowden aan de schakelaar die aan de rechterkant van de zenderschaal een ander schuifje bedient. Ook hier zit een lampje achter die een tekstplaatje met daarop de gekozen voorkeurzender verlicht.
Het is een listig geconstrueerd mechanisme wat automatisch of de ene of de andere schuif bedient.
De bij het uitkasten losgeschoten bowdenkabel kunnen herstellen door er een heel dun koperdraadje aan te solderen wat met enige moeite door de lege huls geduwd kon worden. Beide bowdenkabeltjes waren op een aantal plaatsen geknakt. Met behulp van zwart krimpkous weer enigszins in het gareel kunnen brengen.
Volume- en toonregeling gebeurt eveneens met één knop. Ook hier een paar kroonwieltjes om te schakelen. Volumeregeling is een normale potmeter.
Toonregeling is een vierstanden schakelaar die met een hefboomsysteem bediend wordt.
 |
 |
