De bouw van een nostalgische tweekringer

Na een paar restauraties van bestaande radiotoestellen wilde ik ook zelf eens een toestel bouwen. Om te beginnen een tweekringer. Op de site van radio Morningstar vond ik een geschikt schema van een 1V1 met een EF85 als regelbare HF versterker, een EF80 als detector en een ECL82 als LF deel. Afstem condensator van 2x500pF en zelf te wikkelen spoelen maar 2 stuks 402 equivalenten kon ook. Als extra een uitbreiding met een afstemoog. De voeding werd aangepast. In plaats van twee stuks 4007 diodes een EZ80. Weinig problemen met bouwen en het toestel functioneerde goed.

Het leek me aardig om hem wat netter te maken en er een kast voor te bouwen. Op dit punt gekomen gingen in het verleden mijn projecten gebruikelijk de mist in. Maar nu...een jaar hiervoor had ik een BX580 chassis in handen gekregen en werkend gemaakt. De kast zou ik dan ook wel even zelf maken en de daarvoor benodigde houten paneeltjes enz. had ik al op maat gemaakt. Dat ging niet door omdat ik alsnog een kast kreeg maar het houtwerk lag er nog.

Om dat te kunnen gebruiken moest de radio wel opnieuw gebouwd worden zodat het chassis in die kast zou passen met alle knoppen op de goede plek. Er waren wel wat kleinere aanpassingen nodig: de BX580 heeft vier knoppen met een rond afstemoog; deze heeft er vijf en een langwerpig oog. Als eerste de kast in elkaar gelijmd; nog zonder bovenplaat om makkelijker te kunnen werken tot het binnenwerk klaar was.
Uit een oude sloopradio had ik nog een messing sierrand voor het luidsprekerbord over. Lang genoeg om er ook nog het afstemoog mee af te werken. Besloten om de knop voor de afstemming iets verhoogd centraal te plaatsen en wat groter te maken. Het losse plankje waar de knoppen voor zitten daartoe in het midden een verhoging gegeven.
De BX580 heeft een rond kunststof schaaltje voor de bereikschakelaar. Ik had nog een origineel maar met nauwelijks leesbare tekst. Bovendien had ik voor mijn zelfbouw een P.U. aansluiting gemaakt met daarbij dus een extra stand voor de schakelaar. Uit een plaat van 2 mm acrylglas met behulp van een 7-gaten zaag in de kolomboormachine een cirkelvormig plaatje gesneden. Door heel rustig te boren gaat dat verbazend eenvoudig. Met fijn schuurpapier de bramen aan de zijkanten weghalen en tot slot met commandant 4 oppoetsen. De tekstopdruk gemaakt met behulp van Microsoft Publisher (daar ben ik toevallig redelijk bekend mee maar met elk ander lay-out/opmaak programma zal dat ook wel lukken) en afgedrukt op transparante opplak inktjet folie van Hermes. Ziet er professioneel uit.


De kast in elkaar lijmen
Het binnenwerk er in. De wijzeraandrijving werkt. De sierranden komen uit een oude radio.


De achterkant; later is een PU aansluiting toegevoegd.
De schaalverlichting ontbreekt nog.
Wat verder afgewerkt met knoppen, sieerandjes en luidsprekerdoek.
Voor de afstemming is een wat groter formaat knop gekozen die iets
verhoogd is gemonteerd.


Alles compleet met werkend oog en verlichte afstemschaal maar
nog onbewerkte kast
De kast is gefineerd; nog niet gelakt.

De afstemschaal

De afstemschaal is gemaakt van 2mm acrylglas en is geijkt door om de antenne die ik straks bij deze ontvanger ga gebruiken een draadje te slaan wat met de uitgang van mijn meetzender is verbonden. Deze heeft als uitlezing een kristalgestuurde frequentiemeter.De vaak genoemde kunstantenne in afregelvoorschriften bleek in de praktijk een kleine verstemming van de afstemkring tot gevolg te hebben. Vervolgens met de meetzender de banden door gefietst en op geschikte posities markeringen gezet.
De nu geijkte afstemschaal met Publisher netjes gemaakt en op transparante inktjet folie van Hermes geprint. Daarna op het acrylglas geplakt en een laagje blanke lak er over om de inktopdruk te beschermen. Het ziet er behoorlijk gelikt uit.

Er is wel wat mis gegaan. Bij draaien aan de afstemknop gaat de wijzer netjes naar rechts; alleen neemt de frequentie ook toe. Er had ergens nog een omkering van de draairichting van de afstem condensator in gemoeten maar in dit stadium niet meer te realiseren. De schaalverlichting in een BX580 wordt gerealiseerd met twee stuks D8045 schaallampjes. Met een soort lichtgeleiders in de tamelijk dikke kunststof wordt het licht netjes verdeeld. Ik had geen idee hoe dat na te maken. In plaats daarvan wordt de schaal nu van weerszijden verlicht door twee setjes van elk drie witte hi-brightness leds. Met een gelatine filter uit de fotografie wordt het licht een beetje bijgekleurd. Voeding uit de 6,3V gloeidraad wikkeling met daarachter een spanningverdubbelende gelijkrichter schakeling. Naast de twee diodes waarmee het stuursignaal voor het afstemoog wordt gemaakt de enige halfgeleiders in dit project.

Het afwerken van de kast

Er lijkt nog maar één bedrijf te zijn wat fineer in kleine afmetingen voor particulieren levert. De firma AF (Arnhemse Fijnhouthandel) heeft een enorm assortiment en was bijzonder behulpzaam bij het uitzoeken van twee geschikte plaatjes. Een ‘cursus’ fineren is op hun website te vinden. Ooit, minstens 40 jaar geleden, heb ik een paar luidsprekerboxen gefineerd. Dat was redelijk recht toe recht aan werk. Eén enkel soort fineer, en rechte hoeken die met kantfineer konden worden afgewerkt. Dit was echt wat lastiger.
Na het fineren is de kast 3x geschuurd en gelakt met bootlak. tot slot de 3 mm gouden biezen aangebracht. Precies werk om met schilderstape zo goed mogelijk die smalle strookjes netjes af te plakken en in te vullen met een goudkleurige acrylverf. Na droging voorzichtig langs een stalen lineaal en met hulp van een scalpel de tape verwijderd en her en der wat missers bijgewerkt. Tot slot de kast als geheel nog één keer gelakt en de sierrand van het klankbord ingelijmd.

Geprobeerd is om de originele structuur/kleur van de BX580 zo goed mogelijk te benaderen. De bovenkant lijkt heel goed. De voor/zijkanten zijn te licht gebleven waardoor het contrast met de goudkleurige biesjes wel erg laag is. Voor en zijkanten zijn uit één stuk fineer. Bij het oplijmen bleek dat het stuk boven en onder het klankbord niet gelijkmatig uitgezet waren bij het insmeren. Gevolg was een materiaalplooi aan de bovenkant. De enige optie op dat moment was doorgaan, het overtollige materiaal wegsnijden, met de strijkbout inpersen en tot slot het nog resterende materiaal wegschuren. Op zich goed gelukt maar de breuk is na lakken wel zichtbaar gebleven. Niet alles 100% gelukt dus maar voor een eerste keer ben ik er wel tevreden mee.

Het achteraanzicht
Er moet nog iets bedacht worden voor de achterwand. Het chassis is gemaakt van een plaat 1mm dik aluminium uit de bouwmarkt. Een workmate diende als zetbank. De gaten voor de buizen en elco zijn gemaakt met een getrapte boor waarmee je gaten tot 20 mm kunt maken. Linksvoor en achterin (deels zichtbaar) de 402 spoel equivalenten uit Duitsland. Het afstemoog is met een aluminium plaatje op het luidsprekerbord bevestigd. Helemaal links op het lsp bord de bedrading voor de led schaalverlichting.

Onder het chassis
Uiterst rechts een klein printplaatje met de diodes en elco´s waarmee van de gloeispanning de voeding voor de led´s gemaakt wordt. Geheel links het hf deel. De transparante schijfjes waar je bovenop kijkt met daarnaast de trimmers zijn zelfgewikkelde spoeltjes voor de korte golfband.

email: Leo Bolier
september 2015